सम र योगी

 सम र योगी

दुई जना खाट्टी नेपालीहरू बालकृष्ण सम र योगी नरहरिनाथप्रति मेरो विशेष श्रद्धा छ | हो, केहीलाई सम र योगी एकठाउँमा राखेको मन नपर्ला तर दूवै क्षेत्रीले नेपालीको घैंटोमा घाम लगाउने काम गरेका छन् | योगीले लगौटी लगाएर नेपालको पहिचान स्थापित गर्न गाउँगाउँ पुगेका थिए भने अर्का समले समतामूलक समाजका लागि "सम" अंगालेका थिए | दूवै क्रान्तिकारी लेखक हुन् तर धार'चाहिं नितान्त फरक छ |

समले आकस्मिकता र नियमिततालाई प्रकृतिको स्वभावका रूपमा बुझ्दै दर्शनको सृष्टि गरे | समका विचारमा यी दूवैका विचमा कुनै देवीदेउताको मध्यस्थता चाहिन्न | रह्यो, मानव जगतको कुरा महर्षि पतंजलि, महात्मा बुद्ध, शेक्सपियर र फ्राइडले क्रमशः मान्छेको मन, स्वभाव, कल्पनाशीलता र विकासको प्रतिनिधित्व गरेका छन् | नियमित आकस्मिकतावाद आफैमा पनि नियमित आकस्मिकता भएकोले आत्मघाटीझैं बुझिए पनि, यही नै प्रकृतिको जडनियम भएकोले चलिनैरहने छ |

स्व. बालकृष्ण समका यी दार्शनिक विचारहरूले वैदिक र पाश्चात्य दार्शनिक चिन्तनको समन्यव गर्न खोजेको छ | कुनै पनि नेपालीले पहिलोपटक दार्शनिक "वाद" अर्थात् सिद्धान्त निर्माणको तहमा काम गरेको यो नै पहिलो उदाहरण हो | बालकृष्ण समको नियमित आकस्मिकता दर्शनशास्त्रीय परिभाषामा खरो नउत्रिए पनि, उनले नेपालीहरूलाई "वाद"का सवालमा पनि उदारवादी रहेर सिद्धान्त निर्माण गर्न अभिप्रेरित गरेका छन् |

ब्रह्मलीन योगी नरहरिनाथ पनि सिद्धान्त निर्माणको तहमा काम गर्ने स्वदेशी विद्वान हुन् | योगीले सधैं सनातन धर्मको केन्द्र नेपाल भएको विश्वास र श्रद्धामा डटेर अनुसन्धान गरे र उपर्युक्त तत्थ्यलाई प्रमाणित गरे | हिन्दुसमुदायलाई आक्रमणकारी मान्ने समाजवादीहरू योगीका विचारलाई मन पराएनन्, यो फरक कुरा हो | स्व. बालकृष्ण सम स्वधर्म, संस्कृति तथा गौरवका पक्षधर नास्तिक हुन् | यिनले सधैं सनातन धर्मको सांस्कृतिक नेपालको सुरक्षा र निरन्तरताका लागि विचार दिए | योगी नरहरिनाथ सनातन धर्मको उत्पात्ति थलोका रूपमा नेपालको गौरवलाई पुनस्थापना गर्नुपर्छ भन्ने क्रान्तिकारी सन्त हुन् | दुखको कुरा धर्मनिरपेक्षता र हिन्दू फोवियाग्रस्त समाजवादीहरूको झुण्डले बालकृष्ण सम र योगी दुवैसंग न्याय गरेको छैन | बालकृष्ण सम राजखलक थिए, उनले आफ्नो जीवनकालमा आफ्ना विचारहरू आफै प्रकाशित गरे तर लानगौटीधारी जोगीले पनि मागेर भए पनि नेपालको गौरवस्थापित गर्न शिखरिणीयात्रा सहित जति पुस्तकहरू प्रकाशित गरेरै छाडे |

आजको मितिसम्म पनि सम र योगी दुवैका अनेकौं कृतिहरू अप्रकाशित छन् | यी दुवै महापुरुषका कृतिहरू खोजेर प्रकाशित गर्दा लाजमर्दो हुँदैन |

स्वस्तिअस्तु