कामका धेरै अर्थ छन् | ती अर्थ मध्ये कामका (सेक्स) एउटा हो | काम कथाहरू प्राचीनकालदेखि नै रुचिका विषय हुन् | वेद, उपनिषद्, पुराण, अन्य साहित्यहरूका कामका थुप्रै प्रसंग छन् | वैदिक संस्कृतिमा भगवान् शिवले नन्दीश्वरसंग "कामशास्त्र"को व्यापक चर्चा गरेका छन् | अर्को शब्दमा प्राचीन वैदिक गुरुकुलहरूले कामशास्त्रको पठनपाठन गराउँथे | सामान्यतया आठ वर्षको उमेरदेखि पचीसवर्ष गुरुकुलमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीले कामशास्त्र पनि पढ्नु पर्थ्यो | आजको भाषामा भन्नुपर्दा प्राचीन भारतवर्षमा गृहस्थ जीवनका लागि यौनशिक्षा अनिवार्य झैं थियो |
प्राचीनकालको यौनशिक्षा आश्रमअनुसार थियो | विद्यार्थीहरूले यौनशिक्षा वारे पढे पनि त्यसको व्याबहारिक प्रयोग भने विधिवत् विवाह गरेपछिमात्र पतिपत्नीका रूपमा गर्ने अनुमति थियो | वैदिक शास्त्रहरूमा देवताहरूले बाहेक मान्छेका स्त्री-पुरुषले विवाहको मर्यादा नाघेर यौन सम्वन्ध बनाएका कथा वा प्रसंगहरू उपलब्ध छैनन् | एउटा प्रसंग उल्लेख गर्नेपर्छ - प्राचीनकालमा यौनशिक्षा दिने दुई प्रकारका विधिहरू थिए - प्रत्यक्ष अर्थात् कामशास्त्र र अप्रत्यक्ष अर्थात् अन्य विषय पढ्ने विद्यार्थीहरूलाई विभिन्न कथा-प्रसंगहरूका माध्यमबाट तर यौनशिक्षा सबैको लागि लगभग अनिवार्य नै थियो |
वैदिक संस्कृति तथा साहित्यको विशेषता के हो भने यसले यौनशिक्षाको आवश्यकता, यौन जीवनको अनिवार्यता, एउटा व्यक्तिका रूपमा यौन चाहना र तेसले निम्त्याउने भावनाहरू र असंस्कृत यौनले निम्त्याउने समस्याहरू वारे खुलेर चर्चा गरेको छ | वैदिक संस्कृतिमा यौनको महत्व, यौनको उपयोग लुकाउने विषय पटक्कै होइन तर आजभोलीझैं विज्ञापन गरेर "यौन-प्यास"लाई अत्याधिक रोमान्टिक बनाएर विवाह विना पनि यौन सुखलाई प्रोत्साहित गरेको भेटिन्न | ऋषिमुनिहरूले विवाहित पतिपत्नीका लागि मात्र यौनको स्वतन्त्रता दिएर एकतर्क यौनजन्य अपराध रोक्ने अभ्यास गरेका छन् भने अर्कोतिर गृहस्थले सृष्टिकार्यको निरन्तरताका लागि अनिवार्य यौनउपयोग गर्ने व्यबस्था गरेका छन् | मनुस्मृति लगाएत धेरै स्मृति तथा पुराणहरूमा विवाह गरेर पनि सन्तान नजन्माउनेहरूले "ऋषि ऋण, पितृऋण, देव ऋण" तिर्न नसकेर नर्कमा जानु पर्ने भन्दै सन्तान जन्माउने अभिप्रेरित गरेका छन् |
यौनका मामिलामा वैदिक संस्कृति जति कठोर छ, त्यतिनै उदार पनि छ | आदि पिता ब्रह्माले धेरै प्राणिहरूको सृष्टि गरे | मानसिक सृष्टिमध्ये परमसुन्दरी सरस्वतीको सृष्टि गर्नुभयो | सरस्वती निकै सुन्दरी थिइन् | पिता भए पनि ब्रह्माजीको मनमा आफ्नै छोरी सरस्वती प्रति कामभाव जागृत भयो | सनकादि ऋषिहरूले त्यो भाब बुझेर लज्जाबोध गरे | ब्रह्माले आफ्नो मनमा छोरीप्रति एस्तो कुविचार आएपछि आफ्नो त्यो शरीरनै त्यागिदिए | आलोचकहरू धेरैले ब्रह्माले आफ्नै छोरीमा आँखा लगाए भनेर आलोचना गर्छन् तर आदिपिताले आफ्नै छोरीप्रति कामबासना जागेको मा प्रायश्चित गर्दै आफ्नो शरीर नै त्यागेको प्रसंग चर्चा हुँदैन | यो कथाका दुईबटा पाटा छन् - यौनचाहना एतिबिध्न बलियो हुन्छ कि आफ्नै छोरीप्रति पनि नराम्रो भावना आउन सक्छ तेसैले हरेक व्यक्ति विवाह बन्धनमा बाँधिएपछि मात्र यौनकार्यमा उन्मुख हुनुपर्छ | अर्को पाटो, यदि कसैको मनमा विवाहित पत्नी वा पति वाहेक अन्य कसैप्रति कामुक भावना आउँछ भने तेसको प्रायश्चित "आत्मत्याग" हो भन्ने संदेश ब्रह्मा र सरस्वतीको प्रसंगबाट बुझ्नुपर्छ |
काम अर्थात् यौनचाहनालाई वैदिक शास्त्रले देवताको श्रेणीमा राखेर सम्मान गरेको छ | तेसैले सृष्टिको लागि अनिवार्य तत्वका रूपमा प्रयोग हुने हुँदा कामकर्म (यौनक्रिया) पाप होइन | ब्रह्माले अनेकौं प्रकारले सृष्टि गर्दा पनि सही तवरले सृष्टिको विस्तार नभएको देखेपछि उनको मनमा साह्रै चिन्ता लाग्यो | त्यही चिन्ताका अवसरमा ब्रह्माको मनबाट एउटा अत्यन्त सुन्दर पुरुष प्रकट भयो | त्यो पुरुषलाई देखेर तेहा रहेका सबै मोहित भए | यस्तो सम्मोहनलाई देखेर ब्रह्माले उसका लागि तेस्तै एउटी कन्याको सृष्टि गरिदिए | जन्मने वित्तिकै सबैलाई मोहित पारेको हुँदा पुरुषको नाम कामदेव रह्यो भने स्त्रीको नामचाहिं "रति" राखियो | काम र रतिले "हामी के गरौँ" भनेर सोधेपछि ब्रह्माले भने "तिमी दूवै प्राणीका मनभित्र बसेर एकअर्काप्रति आकर्षण बढाउँ र यौनक्रियाका लागि पप्रेरित गर्दै सृष्टिमा लगाउँ | अनि, यी दूवै स्त्री र पुरुष ब्रह्माले सृष्टि गरेका हरेक प्राणीको मनभित्र "अनंग" अर्थात् शरीररहित भएर वासनाका रूपमा निवास गर्न थाले |
कामको अर्थ अलि व्यापक छ र रतिको अर्थ कम व्यापक | मान्छेले मन, बचन र कर्मले गर्ने, सोच्ने सबै क्रियाहरू काम हुन् | सबै कामप्रति रति अर्थात् आकर्षण हुँदैन | यौनक्रियाप्रति पहिले "रति" अर्थात् आकर्षण उत्पन्न हुन्छ | अनि, त्यो आकर्षणले क्रिया अर्थात् यौनजन्य क्रियाकलापमा सङ्लग्न गराउँछ | विश्वका हरेक जीवन कामदेव र रतिको प्रतिक्रियाबाट उत्पन्न भएका हुन् | विश्वको हरेक प्राणी कामदेव र रतिको जीवन्त "विज्ञापन" हुन् | जव रति र काम हरेक मान्छेमा व्याप्त छन् र हरेक प्राणी (मान्छे) यौनजन्य क्रियाक प्रतिफल हुन् भने यौनविज्ञापन मूर्खतापूर्ण काम हो | काम र रतिले विश्वका हरेक प्राणीलाई प्रभावित पार्न थालेपछि ब्रह्माजीले विवाहसंस्था स्थापित गर्नुभयो | विवाह संस्थाले विधिपूर्वक कामकर्म गर्ने अनुमति दिन्छ |
आधुनिक भौतिकवादी यौनशिक्षाको समस्या के हो भने यसले आफ्ना लक्षित समूहलाई यौनक्रियाको लागि स्थापित गरिएको गृहस्थाश्रमसम्म प्रतिक्षा गर्ने धैर्यता प्रदान गर्दैन | यौन एउटा प्राकृतिक क्रिया हो | यौनक्रियाकलापको लागि उपयुक्त उमेर (२५) सम्म कुर्ने धैर्यता प्राप्त गर्ने व्याबहारिक शिक्षा प्रदान गर्दैन बरू उल्टो उमेरनै नपुगी यौनक्रियाकलाप गर्न उत्सुकता उत्पन्न गर्छ र यौनक्रियामा सङ्लग्न गराउँछ | परिणाम स्वरूपम अमेरिकाको ३३% जनसंख्या उमेर नपुगेका (१८ वर्ष भन्दा कम उमेरका अभिभावकबाट) जन्मेका छन् |
दोश्रो प्रसंग सन्ध्याको आउँछ | ब्रह्माको मनबाट उत्पन्न भएकी सन्ध्या पनि अत्यन्त सुन्दरी थिइन् | उनलाई देखेर पुन: ब्रह्माजीको मनमा कामवासना जाग्यो | यस पटकको काम-वासना ब्रह्माबाट आशिर्वाद प्राप्त कामदेव र रातिकाकारण उत्पन्न भएको थियो | किनभने ब्रह्माले नै हरेक जीवका मनमा बसेर प्रभाव पार्ने काम-रतिको कमाल थियो | सन्ध्याप्रति आकर्षित भएकोमा ब्रह्मालाई पुन: आफुप्रति घृणाभाव उत्पन्न भयो र शरीर त्यागे | त्यो शरीर कुहिरो बन्यो | कुहिर र कामवासनाको विच गहिरो सम्वन्ध छ | धेरैजसो कामक्रियाहरू अध्यारो वा एकान्तमा सम्भव हुन्छन् | कुहिरोका रूपमा ब्रह्माले कामक्रियाकलाप गर्दा एकान्त हुनुपर्छ भन्ने यौनशिक्षा बुझ्नुपर्छ | अनन्त: ब्रह्माजीले मनु र सतरुपाको सृष्टि गरे र कामदेव तथा रतिलाई मनुका सन्तान अर्थात् मनुष्यका अन्तकरणमा बंशानुगतरूपमा निवास गर्ने अनुमति प्राप्त गरे | यसरी मान्छेमा कामभाव र रतिभाव जन्मजात नै हुन्छ | कुनै पनि स्त्री वा पुरुष कामभावले रहित हुनै सक्दैनन् |
अन्य प्राणीहरूमा ऋतुअनुसार कामको संचार हुन्छ र रतिभावको अभाव हुन्छ | रतिभाव अर्थात् कामवासनाको चाहना मान्छेमा मात्र स्थाई हुन्छ | मान्छेको सृष्टि सजिलो छ तर लालनपालन साह्रै गारो छ | ब्रह्माले मान्छेभित्र काम र रतिभावलाई स्थायी बनाउनुको कारण पनि मान्छेको जन्म सजिलो भए पनि लालनपालन असजिलो हुँदा जीवित रहने अवस्था कम हुन्छ | कामभाव स्थाई हुँदा स्त्री र पुरुषले जहिलेसुकै यौन;क्रिया गर्न सक्छन् र सृष्टिकार्य सुचारू रहन्छ भन्ने अभिप्राय बुझ्नुपर्छ | मान्छेमा सृश्तिक्रिया प्रति अभिरुचि उत्पन्न होस् भनेर पुरुष र महिलाको कामप्रसंगलाई रमाइलो तरिकाले वर्णन गर्ने, मन्दिरहरूमा कामरत मूर्तिहरू राखेर सृष्टिप्रतिको दायित्व सम्झाउने र अकोतिर उमेर नपुगी वा विवाहपूर्व यौनसम्बन्ध गर्नाले ठूलो पाप हुन्छ भन्दै उमेर नपुगी र शास्त्रीय विधानले विवाह नगरी यौनक्रिया गर्न रोक्ने विधिहरू निकै विज्ञानसम्मत देखिन्छन् |
महिलालाई योनि र पुरुषलाई केवल लिंगका रुपमा बुझ्ने आधुनिक भौतिकवादले प्राचीन कामशास्त्रको यो परम्पराको स्वागत गर्न सक्दैन किनभने भौतिकवादीहरूका लागि यौनक्रिया पवित्रकार्य नभई केवल रमाइलो गर्ने स्वतन्त्र क्रियाकलाप हो | प्राचीन वैदिक शास्त्रहरूले कामलाई तेस्रो पुरुषार्थका रूपमा राखेका छन् | पुरुषार्थको अर्थ हो मान्छेले जीवनमा अनिवार्य प्राप्त गर्नु पर्ने लक्ष | सन्तान प्राप्त गर्नु, तिनको पालनपोषण गर्नु, संस्कार दिनु र विवाह गराएर सृष्टिकार्य सुनिश्चित गर्न गृहस्थ आश्रमको प्रमुख कार्य हो | तेस्रो पुरुषार्थ - मूलतः विवाहित गृहस्थीका लागि अनिवार्य मानिएको छ | जसले गृहस्थ आश्रम स्वीकार गरेर सन्तान जन्माउन सफल हुँदैनन्, ती दम्पतीलाई शास्त्रहरूले "भाग्यहीन" भन्दै आलोचना गरेका छन् | यहाँसम्म कि विवाहित भएर यौनक्रिया गर्दा पनि सन्तान जन्मिएनन् भने "पुत्रेष्टी" यज्ञ गराएर पनि ऋषि, देव तथा पितृऋण तिर्नुपर्छ |
आजभोली कामसूत्रको "सेक्सी" व्याख्या गर्ने चलन छ | तर कामसूत्रले यौनव्यवहारको सेक्सी व्याख्या गर्दैन | विवाहित जीवनमा यौन (काम)लाई कसरी शारीरिक, मानसिक तथा आध्यात्मिक लक्ष प्राप्तिको लागि उपयोग गर्ने कला बताइएको छ | कामशास्त्रमा मान्छेका ६४ बटा स्वरोजगारका कामलाई "काम" भनिएको छ | यी ६४ कर्महरू मध्ये काम (यौन) क्रियाकलाप पनि एउटा हो | वैदिक शास्त्र भन्छन् "काम नितान्त प्राकृतिक क्रियाकलाप हो जुन स्त्री र पुरुषका मनका माध्यमबाट उप्जिन्छ | नियमको पालना गर्दै यौनक्रियाकलपले संसारमा सुख त प्राप्त हुन्छ नै मृत्युपछि मोक्ष प्राप्त हुन्छ | असंस्कृत वा स्वच्छन्द रूपमा यौनक्रियामा सङ्लग्न हुनेहरू शारीरिक, मानसिक तथा आध्यात्मिक रूपमा सबैभन्दा दु:खी हुन्छन् |
असन्तुलित यौनशिक्षाका कारणले नेपाली समाजमा बढ्दै गरेका विवाहइतर सम्बन्ध र तिनले नित्याएका समस्याहरू भयावह बन्दैछन् | पश्चिमाहरूको यौनप्रतिमानलाई स्वीकार गर्दा यौन पनि "पुरुष र महिला"को बन्दै छ | जवकि यौन चाहना र व्यबहारका सवालमा प्रकृतिले महिला र पुरुषलाई वरावर बनाएको छ | जसले आक्रमण गर्छ, त्यो नै यौनदुराचारी हो भन्ने शास्त्रीय घोषणाले महिला होस् वा पुरुष विवाहपूर्व यौन सम्बन्ध राख्ने, विवाहपछि पतिपत्नी बाहेक यौन व्यबहार गर्ने र जवर्जस्ती यौनक्रियामा सङ्लग्न गर्ने गराउने पापी हुन् |
हरेक मान्छे यौनक्रियाको जिउँदो विज्ञापन हो | काम लुकाएर लुक्ने र हटाएर हट्ने कुरा होइन | हामी आफैं कामको परिणाम भएकाले कामको विज्ञापन गरेर "सेक्सी" बनाउनु विकृत मानसिकता हो | वैदिक संस्कृतिले कामलाई तेस्रो महत्वपूर्ण पुरुषार्थका रूपमा स्वीकार गरेको छ तर वैवाहिक समबन्ध विनाको यौनक्रियालाई निन्दनीय मानेर अस्वीकार गरेको छ | यौनक्रियालाई "सेक्सी" ठान्नेहरूको लागि विवाहसम्म कुर्न र मर्यादाअनुसार कामको (यौनक्रिया) प्रयोग गर्ने कुरामा नै असहमति छ | यो असहमतिले यौनक्रियाकलापलाई विकृतितिर घचेटेको छ | महिलालाई योनि र पुरुषलाई लिंगका रूपमा र यौनक्रियालाई "सेक्सी" ठान्ने मानसिकताले समाजलाई विकृत नै बनाउँछ | पाश्चात्य यौनशिक्षाले विवाहपूर्व नै यौनक्रियालाई प्रोत्साहन दिएर "बलत्कार"का लागि उक्साउने काम गर्छ भने प्राचीन कामशास्त्रमा आधारित यौनशिक्षाले प्रथमपटक यौनक्रियाको अनुभव गर्न कमसेकम २५ वर्षको उमेर हुनै पर्ने र विवाह गर्ने पर्ने मनोबैज्ञानिक आधार सिर्जित गरेर यौनक्रियालाई व्यवस्थित बनाउँछ | यौनविज्ञापनको "सेक्सी" जालझेलमा परेका आधुनिक महिला तथा पुरुषहरूका लागि प्राचीन कामशास्त्रले वकालत गर्ने संयमित यौनशिक्षा मन पर्दैन र आफ्ना बालबालिका भने यौनक्रियाबाट जोगिउन भन्ने चाहन्छन् | नेपाली समाजको यौनव्यबहार क्रमशः सेक्सी यौनविज्ञापनको प्रभावमा परेर जटीलतातिर उन्मुख हुँदैछ | यो विकृतिलाई रोक्न आत्म संयमयुक्त मौलिक कामशिक्षालाई महत्व दिनुपर्छ | कामलाई रोक्ने होइन विकृति रहित र मोक्षतिर उन्मुख गर्ने तेस्रो पुरुषार्थका रूपमा उपयोग गर्ने शिक्षा उपयुक्त हुन्छ |
