Monday, August 28, 2017

धार्मिकताको मनगढ़ंत ब्याख्या


धर्म तथा आचरणको ब्याख्या निकै संवेदनशील विषय हुन् | आचरणहरू समयानुकुल र परिवर्तनशील हुन सक्छन् तर धर्म सधैं निरपेक्ष र अचल रहन्छ | धर्मका विषयमा लेख्दा र बोल्दा निकै ध्यान पुर्याउनु पर्छ |

वेद नै धर्मको मूल स्रोत हो | वेद भन्नाले केवल चारवटा पुस्तकहरू ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद र अथर्ववेद मात्र सम्झनु अपूर्ण बुझाई हो | वेदको अर्थ उपवेद, आरान्यक, ब्राह्मण ग्रन्थहरू, स्मृति तथा उपनिषदहरू पनि हुन् |

स्थानीय रितिरिवाज र परम्पराका आधारमा आचरण निर्माण हुन्छन् | वैदिक साहित्यहरूको काम ती आचरणहरूलाई स्पस्ट दिशा निर्देशन गर्ने मात्र हो | वेदका निर्देशहरू मानवकल्याणका साथै मोक्षदायक पनि हुन्छन् |

आजभोली आधुनिकताको रङ्गमा रंगिएर केही लेखक तथा आफुलाई आधुनिक भन्ने तर वैदिक संस्कृतिप्रति चरम शत्रुतापूर्ण विचार राख्नेहरूले वैदिक आचरणहरूमा अनेकौं प्रश्न उठाउने गरेका छन् |

लेखहरूमा विदेशीहरुले लेखेका धेरै कोटेशनहरू हुन्छन् र समानताका लागि व्यक्ति, समूह वा लिंगलाई "धर्मले तिमी विरुद्ध एस्तो ठूलो विभेद गरेको छ, अव तिमीहरूले हिन्दू धर्म विरुद्ध विद्रोह गर" भनेर उकसाउने काम गरेको देखिन्छ |

यी उक्साहटका लेखहरू तीज, दशैँतिहार, दीपावलीआदिका विरुद्ध हुन्छन् वा विवाहआदि संस्कारहरू विरुद्ध हुन्छन् | पढ्दा र सुन्दा निकै रोचक र वास्तविक लाग्ने यस्ता लेखहरूको वास्तविक धर्म तथा संस्कारहरूसंग कुनै सम्वन्ध हुँदैन | यस्ता लेखहरूको उदेश्य वैदिक संस्कारहरू र संस्थाहरूप्रति अविश्वास तथा शत्रुतापूर्ण दृष्टिकोण फैलाउनु मात्र हुन्छ |

हालै तीजमा एउटा लेख निकै भाइरल भएको देखियो | विदेशमा बसेका र हुर्केका वा देश मै आधुनिकताको रोग लागेकाहरूका लागि लेख निकै रोचक थियो तर के यो लेखले वैदिक-संस्कारलाई वास्तविकरूपमा प्रतिनिधित्व गर्छ त ? अहँ, पटक्कै गर्दैन |

लाखौं ब्यकितहरूले बढो सावधानीपूर्वक स्वीकार्दै आएका विषयहरूमा विद्रोही विचार राख्नु आफैमा गलत होइन तर यसले विनम्रअनुयायीहरूमा पर्ने जाने मानसिक पीडा, सांस्कृतिक पीडाको भरपाई कसले गर्छ ?

वैदिक धर्म-संस्कारमा धार्मिक आचरण कसैका लागि पनि जवार्जस्तोको विषय पटक्कै होइन | संस्कारहरू सधैं समाजले पालन गरेको देख्न चाहन्छ र व्यक्तिले पनि तिनको पालन गर्दा सहज अनुभूति गर्छ |

त्यसैले कुनै पनि संस्कार विरुद्ध कसैको वैचारिकरुपमा विद्रोही लेख आयो भने त्यसको विरोध वा समर्थनमा हाम फाल्नुभन्दा त्यस लेखको मर्म वैदिक संस्कार र प्रतिमान अनुकुल छ कि छैन भनेर विचार गर्नुपर्छ |

आफुलाई वैदिक धर्मको बलियो पहरेदार पनि हुँ भन्ने र वैदिक संस्कृतिका मौलिक तथा आधारभूत तत्थ्यहरूलाई अस्वीकार गर्ने वा आफ्नो सुविधाअनुसार ढाल्न खोज्नु अनुचित हो | नमान्नेहरू नमान्न स्वतन्त्र छन् तर मान्नेहरूले आचरणको अवैदिक स्वरूप स्वीकार गर्नु सुहाउँदैन |

वैदिक धर्मको वास्तविक स्वरूप बुझ्न निकै गारो छ | धेरै ऋषिहरूले धेरै प्रकारले आचरणहरूको ब्याख्या गरेका छन् | त्यसैके धार्मिक आचरणको सवालमा भावनामा बग्नुभन्दा पनि विवेकशीलता अपनाउनुपर्छ | धार्मिकताको मनगढ़न्ते र टपरतुइया ब्याख्याहरूबाट जोगिनुपर्छ |

आज श्रीकृष्णकी प्रेयसी श्रीराधाको जन्म दिवसको अवसरमा संसारका समस्त मातृशक्तिहरूप्रति सादर नमन |

No comments:

Post a Comment

लोग्नेस्वास्नी र सम्बोधन

लोग्नेस्वास्नी र सम्बोधन फरक संस्कृति , परम्परा र भाषाका अनुसार लोग्नेस्वास्नी विच एकआपसमा सम्वाद गर्ने चलन हुन्छ | मांगी विवाह होस् वा प्रे...