तीनबटा विद्वान एउटा मूर्ख

हितोपदेशमा चार ब्राह्मणहरूको कथा छ | ती मध्ये एकजनाले अलग भएका वस्तुहरू जस्ताको तस्तै जोड्न सक्थे | अर्काले तेसलाई प्राकृतिक आकार दिन सक्थे | तेस्रोमा जोडिएको वस्तुमा प्राण दिन सक्ने क्षमता थियो | ती मध्ये एकजना संसार देखेका बुद्धु थिए |

गूरुकुलको शिक्षा सकेर हिड्दा कुलपतिले भन्नुभएको थियो "बाबु हो ! तिमीहरू विद्वान छौँ तर विद्याको प्रयोगचाहिं कसरी गर्ने भन्ने वारे बुझेका छैनौँ | सोचेर, सम्झेर मात्र विद्याको प्रयोग गर्नु हैं |"

चारै जना जङ्गलको बाटो हुँदै आफ्नो गन्तब्यतिर लाग्दै थिए | भोकप्यासले सताएपछि सामल खान एउटा पिपलको रुख भेटें | खाँदै गर्दा एउटा कंकाल देखियो | तीनैजनामा आफ्नो विद्याप्रयोग गर्ने दम्भ बढेर आयो |

बुद्धु साथीले भन्यो "यो जङ्गलका विचमा अनाहक किन शक्ति खर्च गर्ने ?" तर उसलाई कसैले वास्ता गरेन | पहिलेले आफ्नो विद्या प्रयोग गरेर कंकालका हड्डीहरू जोडीदियो | बुद्धुले भन्यो " मांसाहारी बाघ हो, एसले कसैमा दया गर्दैन" |

दोस्रोले आफ्नो शक्ति प्रदर्शन गर्दै बाघको कंकालमा मासु भरिदियो | बुद्धुले भन्यो "बाघ हो भन्ने थाहा भयो | अव एसमा प्राण भर्नु हुँदैन | तर तेस्रोले उसको कुरोमा वास्ता नगरी जीवन फुक्न थाल्यो र भन्यो "विद्वानहरूको सबैले आदर गर्छन् |"

चौथोलाई एउटा संस्कृतको बाक्य आउंथ्यो "अल्पविद्या भयङ्करी अर्थात् अब्यबहारिक ज्ञान भयङ्कर हुन्छ | उ दौडेर तेही रुखमा चढ्यौ र मित्रहरूलाई पनि आग्रह गर्यो | तर उसको वास्ता भएन |

अन्तत: विद्या सफल भयो | बाघमा जीवन आयो | भोको बाघले तीनै जना विद्वानहरूलाई तुरुन्त मारेर खायो | विद्या पनि रहेन, जीवन पनि रहेन |

अहिलेको नेपाली शिक्षा लगभग यही गतिमा छ | पढ्ने र पढाउने दूवैले अमेरिका, बेलायत वा अस्ट्रेलियाको लागि जनशक्ति उत्पादन गर्ने काम गरिरहेका छन् |

विदेशी विश्वविद्यालयमा पढेर नेपाल आउनेहरूमा "नेपाली मौलिक रैथाने मूल्यहरू थाहा नहुँदा" नेपाल केवल प्रयोगको विषयवस्तु बनेको छ | नेपाल मै पढेकाहरू पनि "विदेशी पद्यतिको शिक्षा" हुँदा आत्मघाती प्रयोगहरू कै फन्दामा परेका छन् |

नेपाली संरचना र आवश्यकतासंग न्याय गर्ने शिक्षा पद्यति र विषयवस्तु नेपालको आफ्नो इतिहास, मौलिकता तथा रैथानेपनसंग जोडिदैन तवसम्म यो देश "अब्यबहारिक विद्वानहरू"को प्रयोगशाला वनिनै रहने छ |